انگل هاي تك ياخته اي(كوكسيديوز)

[محمد مرادی]

كوكسيديا نوعي انگل تك ياخته اي است كه با چشم غير مسلح ديده نمي شود وباعث بروز عوارض گوارشي دركبوترها مي گردد.عامل اين بيماري دو نوع كوكسيديا هستند كه عبارتند از ايمريالابينا وايمرياكولمباروم است كه عوارض مشابهي را دركبوتران ايجاد مي كنند اما از لحاظ شكل اووسيت باهم اختلاف دارند اوويسيت بيضي يا دايره اي شكل است كه پس از گذشت مدتي به شكل عفونت زا اسپوردار تبديل مي شود
*دوره زندگي انگل وراه انتقال:
1-رشد خارجي:پس از خوروج اووسيت ها همراه مدفوع كبوتر الوده درصورت وجود دماي مناسب ورطوبت كافي واكسيژن دركف لانه اووسيت به شكل عفونت زا(اسپوردار)تبديل مي شود اين مرحله دو روزطول مي كشد
2-رشد داخلي:هنگامي كه كبوتر همراه با اب وغذا الوده شكل بيماريزاي انگل راميبلعد اين مرحله اغاز مي گردد اين مرحله به دو فاز تقسيم مي شود
الف-مرحله تقسيم غيرجنسي:
اين مرحله در داخل روده ها صورت مي گيرد كه جداره خارجي اووسيت اسپوردرا در اثر هضم توسط اسيد هاي معده از بين مي رود ور اسپورزوئيت دوكي شكل متحرك ازاد شده كه به ديواره هاي روده حمله مي كند و دران جاتكثير يافته وبه سلول هاي ديگر حمله مي كند و مروزوئيت را ايجاد مي كند مروزوئيت ها متحرك بوده وبه سلول هاي ديگر حمله مي كنند با ادامه اين تقسيم ها بعد از تخريب بسياري از سلول هاي روده تعداد زيادي مروزوئيت توليد مي گردد و ديده شده است كه در يك سلول حدود 2/5ميليون مروزوئيت توليد مي شود
ب-مرحله تقسيم جنسي:
مروزوئيت متحرك به دو نوع سلول مختلف تبديل مي گردد
1-ماكروگامتوسيت:يا سلول هاي جنسي
2-ميكروگامتوسيت:سلول هاي غير جنسي
از اميخته شدن اين دو تخم زيگوت ويا اووسيت توليد شده وباخارج شدن از طريق مدفوع دوره زندگي انگل تكرار مي شود كه چهار تا پنج روز طول مي كشد
-پرنده بهبود يافته حامل انگل خواهد بود ولي به بيماري مبتلا نمي گردد اما منبع الودگي باقي مي ماند
-بيماري از راه كبوتر تازه خريده شده يا اميزش با كبوتر همسايه ويا از طريق لوازم انتقال يابد
-علاوه بر موارد فوق الذكر عوامل ديگر چون انتقال به مكان جديد كمبود مواد غذايي لودگي اب وابتلا به بيماري هاي ديگرب ر ايجاد اين بيماري موثرند
*نشانه هاي درمانگاهي:
1-پرنده گان حامل بيماري نشانه هاي از خود نشان نمي هند ولي كبوتران بالغ وبهبود يافته ناقل كوسيدا از راه مدفوع هستند
2-پرندگان مبتلا به شكل حاد:
در سن سه هفتگي جوجه ها ديده مي شود به علت نداشتن دستگاه ايمني عفونت تعداد زيادي از سلول هاي روده را ازبين مي برد وعوارض روده اي مانند اسهال موكسي وگاه خوني ديده مي شود كبوترمبتلا دچار لاغري مفرط ضعف عمومي و ناتواني گاهي فلجي ومرگ مي شود
*نشانه هاي كالبد شكافي :
تورم شديد در ديواره مياني روده به همراه موكوس خون ديده مي شود
*تشخيص :با نمونه گيري از ديواره روده زير ميكروسكوب ومشاهده اووسيت تشخيص داد
*درمان:
1-داروي سولفادي ميزكسين در اب اشاميدني با رقت 0/00/05به مدت 6روز
2-ادامه درمان با داروي اريترومايسين به ميزان 1گرم در يك ليتر اب اشاميدني به مد 3ت 5روز
3-درهنگام معاينه كبوترها در صورت وجود اووسيت در مدفوع درمان را 3تا5روز ديگر ادامه دهيد
4-رعايت نظافت وتميزي لانه هاي كبوترها وضد عفوني كردن انها.
هم چنين مي توان از داروي امپرول0/09/6نيز دردرمان استفاد كرد واين دارو به ميزان 1/2گرم در1ليتر اب (0/00/012)به مدت 5تا روز ادامه داد
*پيشگيري:
1-رعايت نظافت و ازبين بردن شرايط مناسب رشد وجلو گيري از الوده شدن پرندگان به اووسيت ها
براي اين كار بايد مدفوع پرنده ها را روزانه تميز كرده و به نضافت لانه ها روزانه همت گماشت تا بر اثر رطوبت فضاي لازم جهت رشد انگل ايجاد نگردد و پرواز كبوتران را محدود كرد
2-كوكسديا بدون هيچ نشانه اي در كبوتر بالغ وجود داردو هنگامي كه مقاومت بدن بر اثر عوامل مختلف مانند كمبود غذا وانتقال كاهش مي يابداين بيماري ظاهر مي شود به همين علت بايره غذاي متعادل وحاوي ويتامين A,K3,Bكمپلكس داده شود
3-همان طور كه گفت شد اووسيت ها براي زنده مانده ورشد ونمو نيازمند رطوبت ودرجه حرارت مناسب هستندو دراين شرايط تا بيش از يك سال زنده مي مانند
نور خورشيد وخوشكي كوسيديا را از بين مي برد هم چنين استفاده از مواد ضد عفوني كننده مي توان اووسيت ها را نيز ازبين ببرد
منبع نگهداري وبهداشت كبوتر


از نشانه هاي اين بيماري اسهال ، ضعف و لاغري و تلفات شديد در جوجه هاي كبوتر ها است. انتقال بيماري از راه آلوده شده آب و دان كبوترها به مدفوع حاوي تخم انگل كبوترهاي بيمار است. بر اساس پاره اي نظريات ارائه شده تمامي كبوترهاي بالغ حامل اين عامل عفوني هستند بدون اين كه عوارض و نشانه هاي درمانگاهي بيماري را بروز دهند و فقط هنگامي كه در رعايت شرايط بهداشتي غفلت شود ويا پرنده با مقدار زياد تخم انگل آلوده گردد ، نشانه هاي بيماري بروز مي كند. كبوترهاي جوان بيشتر در معرض اين بيماري قرار دارند اما شكل حاد بيماري در هر سني از كبوترها مي تواند ديده شود.
محل استقرار انگل ، روده كوچك و بزرگ در كبوتر مي باشد.
كبوترهاي مبتلا به اين بيماري ضعيف و لاغر شده و نشانه هايي از قبيل بي اشتهايي ، تشنگي ، اسهال سبز رنگ از خود نشان مي دهند. لاغري و از دست دادن آب بدن از نشانه هاي مهم اين بيماري است.
نشانه هاي درمانگاهي بيماري 3 تا 4 روز بعد از آلودگي شروع مي شود كه ممكن است اسهال سبز يا سفيد همراه با خون باشد. سير بيمار 8 تا 20 روز است. اين بيماري براي جوجه كبوترها بسيار خطرناك بوده و ممكن است حتي پس از بهبود ، رشدشان متوقف شود.

درمان:
تجويز داروي سولفاديميدين سديم با نام تجاري Sulphamezathine به مقدار 15 ميلي ليتر از محلول در 5/4 ليتر آب آشاميدني به مدت 5 روز پياپي.
رعايت اصول بهداشتي ضروري است و بايد دقيقا رعايت گردد. از ديگر داروهاي موثر مي توان به سولفاكينوكسالين و سولفاميرازين ، سولفاگوانيدين نيز اشاره كرد كه از راه آب آشاميدني و يا دان استفاده مي شود.
جدا كردن كبوترهاي به شدت بيمار و حذف آنها از گله ، نگهداري كبوترها در مكاني كه سابقه آلودگي در آنجا نباشد و ضد عفوني دقيق محل نگهداري كبوترها لازم و ضروري است.

*معرفی داروهای موثر بر کوکسیدیوز و طریقه مصرف آنها : در این قسمت شما را با دو داروی بینظیر ساخت داخل معرفی می نمایم که می توانید یکی را برای درمان ، سریعا" انتخاب فرمائید : 1 – پودر آمپرولیوم 20 % به میزان یک قاشق مرباخوری در 2 لیتر آب حل کرده و به مدت 5 الی 7 روز در اختیار کبوتران قرار دهید . 2- پودر Esb3 30% را به میزان یک قاشق چایخوری در 5/1 لیتر آب حل کرده و به مدت 7 روز در اختیار کبوتران قرار دهید . یادآوری : مجددا" شما را به این نکته عادت می دهم که حتما" پس از استفاده از آنتی بیوتیک ها بدلیل اینکه گونه های مهم آنزیم ها ، قارچها و سویه های مهم باکتریهای مفید از بین رفته یا کاسته می شوند برای جلوگیری از این نقیصه حتما" به مدت 3 روز متوالی از پودر پروتکسین مطابق دستورهای قبلی در مباحث آموزش استفاده فرمائید .

---