برخی از عوامل شكست در واكسیناسیون در طیور

[nazmi]

برخی از عوامل شكست در واكسیناسیون در طیور

گله بیمار :
در هنگام ابتلای گله به بیماری‌های مختلف مانند عفونت‌های مایكوپلاسمایی نظیر CRD انجام واكسیناسیون به صورت اسپری ممكن است بیماری را در گله تشدید نماید.
توصیه می‌شود هنگام مواجهه با یك گله بیمار، از انجام واكسیناسیون تا زمان بهبودی كامل گله به دلایل زیر اجتناب گردد :
1- عدم كارآیی مناسب سیستم ایمنی پرنده برای تولید پادتن.
2- احتمال ایجاد بیماری توسط همان واكسن تزریق شده.
3- افزایش حدت سویه واكسن (Back Passage).
4- عدم تأثیر واكسن هنگامی كه گله در مرحله كمون همان بیماری است.
5- واكسن می‌تواند به عنوان یك عامل ایجاد تنش باعث تشدید بیماری در گله شود.
عوامل تضعیف‌كننده سیستم ایمنی جوجه‌ها :
عوامل زیر می‌توانند با ضعیف كردن سیستم ایمنی سلولی یا همورال باعث عدم پاسخ ایمنی لازم در برابر واكسن‌های تزریق شده گردند :
عوامل عفونی : این عوامل می‌توانند شامل ویروس گامبورو، ویروس كم خونی عفونی، ویروس مارك، رئوویروس‌ها، آدنوویروس‌ها و رتروویروس‌ها باشند.
مایكوتوكسین‌ها : آفلاتوكسین، اكراتوكسین و تریكوتسن از این گروه دارای اثرات مشخصی در جهت تضعیف سیستم ایمنی طیور می‌باشند كه عمده این اثرات عبارتند از :
1- عدم پاسخ مناسب به واكسیناسیون‌های صورت گرفته.
2- افزایش حساسیت پرنده نسبت به عوامل عفونی.
3- اختلال در ایجاد مقاومت نسبت به بیماری‌ها.
4- تداخل در ایمنی حاصل از سلول‌های T و B و نرسیدن عیار پادتن به سطح مورد نظر.
استرس‌ها :
استرس‌ها، پاسخ‌های غیراختصاصی بدن نسبت به تحریكات محیطی می‌باشند. عوامل مختلفی مانند تعیین جنسیت، حمل‌ونقل، نوك‌چینی، قطع برق و دان، شرایط گرما، تهویه، واكسیناسیون، تغییر سالن، ازدحام جمعیت و… سبب ایجاد ترس و استرس در طیور می‌گردند، كه جهت كنترل استرس می‌توان از ویتامین‌های A ، B ، C ، D و E استفاده نمود.
از داروهای ماكرولیدی مانند اریترومایسین نیز می‌توان استفاده كرد، زیرا آنها ضمن كنترل عفونت باعث تحریك سیستم ایمنی می‌شوند.
تغذیه نامناسب :
كمبود مزمن مواد مغذی كم مصرف بیشتر از مواد پرمصرف، دستگاه ایمنی را تضعیف می‌كند. از این میان می‌توان به ویتامین‌های A ، C ، E ، اسیدهای آمینه متیونین و لیزین، اسید لنیولئیك و مواد معدنی مانند Fe و Se اشاره نمود.
بالا بودن میزان كلر در بدن پرنده در صورت پائین بودن مقدار سدیم باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌گردد. توصیه می‌شود قبل از واكسیناسیون، متیونین و لیزین جیره افزایش یافته و یا از محلول مولتی ویتامین و اسید آمینه استفاده گردد و پس از واكسیناسیون از مولتی ویتامین و الكترولیت بهره‌گیری شود.
اصول مدیریتی :
مدیریت مناسب نقش اساسی در توفیق برنامه‌های واكسیناسیون ایفا می‌كند. از بین موارد متفاوت مدیریتی در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود :
پاكسازی و ضدعفونی مناسب مزرعه
در نظرگرفتن تراكم مناسب برای هر سالن
تأمین سیستم تهویه مناسب
جلوگیری از نوسان درجه حرارت
بالابودن كیفیت آب مصرفی
تأمین وضعیت مناسب برای بستر
نوك‌چینی مناسب
رعایت یك سنی بودن گله
وجود پادتن‌های مادری :
جوجه‌ها نوعی پادتن به نام IgG را از مادر دریافت می‌كنند كه عیار آن در سه روز اول به دلیل جذب كیسه زرده كاهش نمی‌یابد، اما بعد از سه روز به تدریج تا سن سه ‌هفتگی كاهش یافته و از بین می‌رود. باید دانست كه سرعت كاهش عیار پادتن‌ها در جوجه‌های گوشتی به دلیل رشد سریع آنها نسبت به پولت‌ها بیشتر است.
زمان انجام واكسیناسیون باید متناسب با سطح ایمنی حاصل از دریافت پادتن‌های مادری باشد. به عنوان مثال اگر میزان پادتن‌های مادری علیه بیماری خاصی بسیار بالا باشد، به دلیل خنثی شدن واكسن توسط پادتن مادری، انجام واكسیناسیون در دو هفته اول تأثیری نخواهد داشت. تعیین زمان نخستین نوبت واكسیناسیون ارتباط مستقیمی با آگاهی از میزان زمان پایداری پادتن‌های مادری دارد، كه تعیین این زمان با استفاده از تست‌های سرولوژی مانند HI و Elisa انجام می‌شود. باید دقت نمود كه این عمل در مورد بیماری‌های نیوكاسل و گامبورو اهمیت حیاتی دارد.
تفاوت حدت سویه فارم و سویه واكسن :
تصمیم‌گیری در زمینه تعیین و انتخاب حدت ویروس براساس شرایط اپیدمیولوژیك منطقه و وضعیت سلامت گله صورت می‌گیرد. مثلاً در مواقعی كه بیماری موجود در فارم از نوع بسیار حاد باشد، تجویز سویه ملایم واكسن نخواهد توانست سطح ایمنی گله را در برابر این بیماری حفظ نماید. باید به خاطر داشت كه سویه‌های كلاسیك موجود در واكسن قادر به حفظ ایمنی كافی گله در برابر سویه‌های واریانت نمی‌باشند.
نكاتی جهت افزایش میزان تأثیر واكسیناسیون :
1- مشخصات واكسن و شماره سریال آن را ثبت كنید.
2- به تاریخ تولید و انقضای واكسن توجه نمائید.
3- به منظور جابجایی ویال‌های واكسن باید از فلاسك‌های مخصوص استفاده شود.
4- هنگام خریداری و تحویل واكسن باید دز ویال‌های آن با توجه به شركت سازنده با دقت بررسی و تعیین گردد، زیرا در روز انجام واكسیناسیون تهیه واكسن مورد نیاز مشكل خواهد بود.
5- از سالم بودن یخچال و سردكننده واكسن از طریق دماسنج اطمینان حاصل كنید.
6- شیشه‌ها و بطری‌های حاوی واكسن را از نور آفتاب دور نگه دارید.
7- نگهداری واكسن باید در یخچال و حرارت پایین صورت گیرد.
8- هنگام انجام واكسیناسیون به دستورات كارخانه سازنده توجه نمائید.
9- از مصرف برخی واكسن‌های زنده بطور همزمان اجتناب نمائید.
10- از یك ویال برای واكسیناسیون تعداد مشخصی از پرندگان استفاده نمائید.
11- عملیات واكسیناسیون را با خونسردی انجام داده و از تعجیل و شتابزدگی اجتناب نمائید.
12- همواره نوع واكسن مصرفی را كنترل نمائید.
13- از مصرف واكسن‌های بدون برچسب خودداری نمائید، مگر اینكه علامتی جهت تفریق با نوع خاص از واكسن دیگری را داشته باشند.
14- در صورت قطع برق از مصرف واكسن‌های زنده موجود خودداری نمائید.
15- بطری‌های واكسن كشته را می‌توان تا 24 ساعت پس از بازکردن مصرف نمود ولی این توصیه در مورد واكسن‌های زنده صادق نمی‌باشد.
16- رعایت دز صحیح واكسن حین واكسیناسیون الزامی است و نمی‌توان بخاطر صرفه‌جویی مقدار دز را كاهش داد.
17- ضروری است، تمامی پرندگان موجود در یك سالن در یك روز واكسینه شوند.
18- از انجام واكسیناسیون در روزهای تعطیل، به دلیل داشتن بار روانی برای واكسیناتور خودداری نمائید.
19- پس از انجام واكسیناسیون، شیشه‌ها و بطری‌های خالی را ضدعفونی و سپس معدوم نمائید.
20- بهتر است دمای سالن را پس از واكسیناسیون چند درجه بالا ببرید.
منبع:بولتن علمی تلاونگ شماره۳۲