مرغِ حق

[nazmi]

نام انگلیسی : Scops Owl

نام فرانسوی : Hibou petit-duc

نام لاتین : Otus scops

یکی از کوچک‌ترین انواع جغد، مرغِ حق است، اندازه اش 19 سانتی‌متر است. این پرنده روی شاخه‌های درختان زندگی می‌کند. مرغ حق معمولاً تمام شب را بی‌حرکت و ساکت روی شاخه‌ها می‌نشیند و هر از گاهی با صدایـی لرزان، سکوت شب را می‌شکند. صدای این پرنده طوری است که بعضی از مردم فکر می‌کنند «حق، حق» می‌گوید. به همین دلیل اسم آن را «مرغ حق» گذاشته‌اند.
این پرنده با دو نشانه ، یعنی اندازه خیلی کوچک و داشتن گوشپر مشخص می شود ( گرچه گوشپرهایش همیشه واضح دیده نمی شود ) هنگامی که احساس خطر کند گوشپرهایش را نشان می دهد و در هنگام آرامش آنها را می خواباند ، پر و بال آن پر از خطوط موج‌دار و خال‌های قهوه‌ای مایل به خاکستری است، که خود را در میان درختان به طرز شگفت آوری استتار می کند. در مقایسه با جغد کوچک ؛ سری کوچکتر و برآمده‌تر دارد . جثه‌اش از پنده مزبور لاغرتر و در سمت دم بارکتر و دمش نیز درازتر است . برخلاف جثه کوچکی دارد صدای یکنواخت آن خیلی مشخص است ، بیشتر هنگام شب فعالیت می کند ، منبع غذایی مرغهای حق بسیار گسترده بوده و شامل انواع حشرات بزرگ ، کرم خاکی ، دوزیستان ، خزندگان ، پستانداران کوچک مثل موش و خفاش ، ماهی و پرندگان کوچک می باشند.

جوجه مرغ حق

رفتار و زیستگاه :

قدرت شنوایی بسیار قوی دارد و همین باعث شده است که شکارچی ماهری باشد و صدای طعمه را در هر مکانی که نشسته تشخیص دهد. استتار او در میان درختان نیز به او بیشتر در این امر کمک می کند. پنجه های خمیده اش بسیار دقیق برای شکار طراحی شده است، از پنجه های قوی و تکامل یافته اش برای تکه تکه کردن طعمه بهره می گیرد.
مرغ حق اصولا" پرنده منزوی و گوشه گیری است.
در درخت‌های مجاور مناطق مسکونی ، باغ‌ها و باغچه‌ها و همچنین در ساختمان‌های قدیمی دیده می شود .
بیشتر ترجیح می دهند درختان کهنه و قدیمی را انتخاب کنند در میان سوراخ‌ های آن و گاهی در لانه متروک پرندگان دیگر آشیانه می سازد

در هنگام تخمگذاری بیشتر آنها در آشیانه روی تخم می خوابد و در زمان رشد جوجه ها پرنده نر به پرنده ماده غذا می رساند.
فصل تولید مثل آنان از اواخر زمستان آغاز میشود. در این فصل مرغ های حق نر با جیغ های بلند ، ماده ها را به دیدن لانه ی خود دعوت می کنند و پرنده ی ماده از میان آنها نری را برمی گزیند که حفره ی بهتری را برای لانه سازی انتخاب کرده باشد و غذای بیشتری در داخل لانه آماده کرده باشد. ماده ها در لانه هایی که در حفرات ساخته شده اند جوجه ها را بزرگ میکنند. این حفرات عموما توسط سایر حیوانات ایجاد میشوند. مرغ حق از حیوانات تک همسری می باشد و هر دو جنس در مراقبت از جوجه ها همکاری می کنند.در طی دوره ای که ماده روی تخم ها خوابیده است ، نر غذای او را تامین می کند.
یک جفت در هر سال فقط یک جوجه را بزرگ می کنند. هر پرنده ی ماده ، حدود 3 تا6 تخم می گذارد.
صدای پرنده:

برخلاف سایر جغدها که چند صدا دارند ،مرغ حق تک نوایی آواز می خواند. با صدایش قلمرو خود را تعیین می کند و به سایر مرغ های حق می گوید که این قلمرو من است. "من من من من ..."

پراکندگی :

مرغ حق از جمله پراکندگی‌ست که در گذشته نه‌چندان دور تابستان‌ها از پراکندگی فراوانی برخوردار بوده و در حال حاضر وضعیت این پرنده از طرف سازمان محیط زیست اعلام نشده است اما تعداد قابل توجه‌ای از آنها را می توان در منطقه شکار ممنوع شاسکوه و اسفدن در شمال شرق استان خراسان جنوبی و استان‌های شمالی ایران یافت .!

باورهای مردم در مورد مرغ حق

مرغ حق، مرغی که با صدایی پر طنین شبا هنگام بانگ (هو هو) میزند. به جهت اطلاق این نام حکایات بسیاری وجود دارد ، گروهی از متدینین بر این باورند که: مرغ حق (هو هو)میزند تا با تکیه بر لفظ دراویش و مریدان علی(یا هو) انان را به عبادت شبانه فراخواند . در حکایتی دیگر اورده اند که : مرغ حق از مال صغیری یک دانه گندم میخورد و ان دانه گندم از گلویش پایین نمیرود و بدین سبب (هو هو) میکند تا سه قطره خون از گلویش به بیرون چکه کند یا در حکایتی دیگر گویا روزی جغد با خواهر دیگر خود بر سر ارث و میراث اختلاف پیدا میکند و خواهر مداوما به وی میگوید :بی بی جون یکی تو دو تا من، یکی تو دو تا من(بر وزن هو هو)