پروتیین و انواع آن

[ayhn]

با سلام و ارادت

پروتئین ، نوعی ماده زیستی میباشد که از زیر واحدهایی به نام اسید آمینه تشکیل یافته و دارای تقسیم بندیهای مختلفی می‌باشد که هر کدام از این تقسیم بندیها ، سعی دارند پروتئینها را از یک جهت خاص بررسی کنند .
مفاهیم کلی
پروتئینها از مولکولهای اساسی سلولها هستند که بیش از نیمی از وزن خشک آنها را میسازند. در ساختار همه اندامکها و اجزای فعال سلولها یافت می‌شوند و در ساخت و کار آنها نقش بنیادی دارند . بخش مهمی از ساختار غشای سلول و اندامکها ، اسکلت سلولی ، اتصال های سلولی از پروتئینهای ساختاری (ساختمانی) متنوعی تشکیل شده است . پروتئین های آنزیمی ابزار کار سلولند و در انجام واکنشهای بیوشیمیایی سلولها بعنوان کاتالیزور ضرورت دارند. برخی پروتئینها عمل دفاعی دارند (پادتنها) و برخی در اعمال مهم زیستی دیگری نقش دارند .
برای مثال هموگلوبین و هموسیانین انتقال گازهای تنفسی را انجام می‌دهند و یا سیتوکرومها انتقال الکترونها و پدیده‌هایی از اکسایش و کاهش را عهده‌دار هستند. برخی هورمونها ، ساختار پروتئینی دارند مثل انسولین و بسیاری از مولکولهایی که به عنوان نشانه در برقراری ارتباطهای درون سلولی و بین سلولی عمل میکنند، ساختار پروتئینی دارند. پروتئینها مواد اصلی لازم برای رشد و ترمیم سلولها هستند و در موارد لزوم برای تامین انرژی مورد نیاز سلولها نیز مصرف می‌شوند .

تقسیم بندی پروتئینها از نظر نقش آنزیمی یا کاتالیزوری
آنزیمها پروتئینهایی هستند که یک یا چند محل ویژه به نام جایگاههای فعال دارند . ماده زمینه‌ای یا همان سوبسترا ، به این جایگاهها متصل میشوند درنتیجه ، سوبسترا از نظر شیمیایی تغییر پیدا کرده و به یک یا چند محصول تبدیل میشود. آنزیمها واکنش را تا رسیدن به حالت تعادل ، تسریع می‌کنند . آنزیمها آنقدر موثراند که ممکن است یک واکنش را 108 تا 1011 بار سریع‌تر ، از حالت غیر کاتالیزوری به انجام برسانند. آنزیمها تا حد زیادی برای سوبسترای خود اختصاصی هستند و اغلب مولکولهاییکه نزدیک بهم هستند یا تفاوت کمی دارند نمی‌پذیرند .
ساختمانی
پروتئینها در قسمتهای مختلفی از سلول مثل غشای سیتوپلاسمی ، دیواره سلولی ، غشای اندامکها ، در ساختمان تاژک و مژک ، و در ساختمان پروتئینهای مربوط به اسکلت سلولی مثل میوزین ، اکتین ، کلاژن ، ریزرشته‌ها و ... شرکت دارند . بطوری که اگر ساختمان یک پروتئین خاص دگرگون شود مثلا کلاژن ، باعث دگرگونی شکل سلولهای ماهیچه‌ای می‌گردد و همین مقدمه‌ای برای بیماریهای ماهیچه‌ای خواهد بود .
پروتئینهای ناقل یا حامل
هر پروتئین ناقل ، طوری ساخته شده است که حمل و نقل گروه بخصوصی از مولکولها مثل یونها ، قندها و اسیدهای آمینه را برعهده دارد. برای مثال ، در برخی باکتریها در برخی پروتئینهای غشایی آنها ، جهش ژنی بوجود آمده است و در نتیجه ، انتقال گلوکز صورت نمیگیرد. در انسان نیز بیماریهای خاص درین رابطه دیده شده است مثلا بیماریهای ارثی که حمل و نقل موارد بخصوصی را در کلیه و یا روده‌ها یا هر دو مختل می‌سازند. این پروتئینهای ناقل ، مانند آنزیمهای متصل شده به غشا و همانند پدیده اتصال آنزیم به سوبسترا عمل می‌کنند بطوری که هر پروتئین ناقل دارای یک یا چند نقطه اتصال اختصاصی است.
هورمونی
هورمونهای مترشحه از هیپوفیز ، پانکراس ، پاراتیروئید از نوع پروتئین می‌باشند. این هورمونها ازنظر فعالیت فیزیولوژیک و ساختمان شیمیایی باهم فرق دارند . هورمونهای پروتئینی در مقایسه با غیر پروتئینها ، وزن زیادتری دارند . ساختمان این نوع هورمونها ، از نانوپپتید گرفته تا کمپلکس گلیکوپروتئینی فرق می‌کند. از آنجمله می‌توان به هورمونهای پانکراس مثل انسولین ، گلوکاگون ، سوماتواستاتین و یا هورمونهای هیپوفیزی مثل هورمون رشد و پرولاکتین اشاره کرد .